AI -sessies Aigenwijs
Communicatiedag 2025
Communicatiedag 2025 | 17 juni 2025 | Pathé Buitenhof, Den Haag
Wat leuk dat je één of beide sessies van Aigenwijs hebt bijgewoond. Op deze pagina vind je de presentaties en besproken informatie van de sessies van Eric en Luke terug, zodat je deze nog even op je gemak kunt doorlezen. Meer weten over Aigenwijs? Kijk dan rond op onze website. Je bent er nu toch.
Alles op een rijtje
Onze sessies
Klik op de titels om snel naar de sessie te gaan:
Sessie 1
AI als Slimme Schrijfassistent
Zaal 5 | 10.45 - 11.30 uur | Eric Kalsbeek
Kunstmatige intelligentie (AI) is hard op weg een onmisbare partner te worden voor iedereen die met tekst werkt. Of het nu gaat om het opstellen van e-mails, het genereren van content of het analyseren van documenten, AI belooft ons werk efficiënter en creatiever te maken. Maar de realiteit is soms weerbarstig: de output van AI kan variëren van briljant tot ronduit teleurstellend, of zoals Eric Kalsbeek van Aigenwijs het noemde tijdens de Communicatiedag 2025: "bagger".
De sleutel tot het ontgrendelen van het ware potentieel van AI als jouw slimme schrijfassistent ligt in de kwaliteit van je prompts: de instructies die je aan de AI geeft. Deze sessie liet zien hoe jij, met de juiste aanpak en hulpmiddelen, de regie kunt nemen en AI-teksten kunt genereren die écht waarde toevoegen.
Waarom AI-teksten soms de plank misslaan
We kennen de voorbeelden:
De titel die krampachtig elk woord met een hoofdletter begint, zoals ChatGPT soms produceert:
"De Irritante Gewoonte Om Elk Woord In Een Titel Een Hoofdletter Te Geven."De overdreven formele en lichtelijk onnatuurlijke e-mailopeners van Google Gemini:
"Ik hoop dat deze e-mail u in goede gezondheid bereikt. Gelieve bijgevoegd te vinden het rapport."De generieke, nietszeggende zinnen die Microsoft Copilot soms formuleert:
"Het is belangrijk te benadrukken dat de resultaten significant zijn. Bovendien is het cruciaal om te erkennen dat..."
Deze "AI-eigenaardigheden" – zoals een lijstjes-obsessie, te meegaand zijn, te genuanceerd of juist te clichématig – komen vaak voort uit onduidelijke of onvolledige prompts. AI doet zijn best om te begrijpen wat we willen, maar zonder heldere sturing, vult het de gaten zelf in, met wisselend succes.
De kern van de zaak: jouw prompt bepaalt de kwaliteit
Het adagium van de sessie was duidelijk: "Jouw prompt bepaalt de kwaliteit van het antwoord." Een prompt is meer dan een simpele vraag; het is een gedetailleerde opdracht aan de AI. En effectief prompten is een vaardigheid die je kunt ontwikkelen.
Voordat we ingaan op hoe je betere prompts schrijft, is het goed om kort te begrijpen hoe AI-modellen zoals ChatGPT in essentie werken. Ze zijn geavanceerde woordvoorspellers. Op basis van de enorme hoeveelheid tekst waarmee ze zijn getraind, voorspellen ze welk woord het meest logisch volgt op de voorgaande woorden. De "temperatuur"-instelling beïnvloedt de creativiteit: een lage temperatuur leidt tot meer voorspelbare, feitelijke output, terwijl een hogere temperatuur creatievere, maar soms ook minder accurate, resultaten kan geven.
In 3 stappen naar een goede prompt: de basis met ROCK
Om de AI effectief aan te sturen, introduceerde Eric de eerste drie letters van een krachtig ezelsbruggetje, dat later wordt uitgebreid tot het volledige ROCKSTAR-framework. De basis van een goede prompt begint met ROCK:
R - Rol: Hoe gedraagt de AI zich?
De "pet" die je de AI opzet, is cruciaal. Door een specifieke rol toe te wijzen, stuur je de AI richting een bepaald kennisdomein, jargon, toon, stijl en zelfs specifieke oplossingsrichtingen.Voorbeeld 1:
"Je bent een communicatieadviseur voor de overheid. Hoe kan de overheid het beste omgaan met online desinformatie?"Dit leidt tot een antwoord gericht op consistente, transparante boodschappen, monitoring van sentiment en burger-empowerment. Focus: proactief, publieksvertrouwen.Voorbeeld 2: "
Je bent cybersecurity expert. Hoe kan de overheid het best omgaan met online desinformatie?"Hier verschuift de focus naar hybride dreigingen, taskforces, buitenlandse beïnvloeding en digitale weerbaarheid. Focus: defensief, dreigingsanalyse, technische/nationale veiligheid.Voorbeeld 3:
"Je bent satirisch columnist. Hoe kan de overheid het best omgaan met online desinformatie?"Dit resulteert in een kritische, ironische benadering die de status quo en technologie uitdaagt.
Een duidelijke rol zorgt voor specifieke kennisdomeinen & jargon, een passende toon & stijl, en andere prioriteiten & oplossingsrichtingen.
O - Opdracht: Wat moet de AI doen?
Wees expliciet over de taak. De AI kan diverse acties uitvoeren:Schrijven:
"Schrijf een LinkedIn-post over..."Analyseren:
"Wat zijn de belangrijkste trends in..."Uitbreiden of samenvatten:
"Maak van deze bullets een lopende tekst."Brainstormen:
"Bedenk 5 originele ideeën voor..."Proeflezen:
"Toets deze tekst aan 3 relevante persona's."Transformeren:
"Herschrijf naar..."(bijv. een andere stijl, doelgroep, of format).Controleren:
"Geef feedback op..."(bijv. op helderheid, toon, volledigheid).
CK - Context & Kennis: Vul gaten in kennis aan.
AI weet veel, maar niet alles, en zeker niet de specifieke context van jouw vraagstuk. Voed de AI met relevante achtergrondinformatie. Dit kan op verschillende manieren:Documenten:
"Lees het bijgevoegde Word-bestand en vat de kernpunten samen."Plak tekst (ctrl+V):
"Lees deze alinea uit het rapport en identificeer de belangrijkste aanbevelingen."Webpagina's: "
Lees www.overheid.nl/onderwerpX en geef aan hoe dit beleid burgers raakt."(Let op: toegang tot live internet kan variëren per AI-tool).Multimedia:
"Bekijk deze infographic (beschrijf de inhoud als de AI geen afbeeldingen kan 'zien') en maak er een korte social media post van."Data:
"Interpreteer dit Excel-bestand (of een samenvatting van de data) en beschrijf de opvallendste trends."Voorbeelden:
"Schrijf volgens de bijgevoegde schrijfwijzer een introductie voor dit onderwerp."Braindump: Deel je eigen krabbels, notities, of zelfs ingesproken audio (getranscribeerd) als input.
Een voorbeeld van een ROCK-prompt
Laten we deze drie elementen combineren:
Rol:
"Je bent een tekstschrijver bij de Rijksoverheid, expert in het vertalen van complexe beleidsinformatie naar heldere taal voor een breed publiek."Opdracht:
"Schrijf een toegankelijk nieuwsbericht op basis van de bijgevoegde kamerbrief. Richt je op het algemeen Nederlands publiek en begin met de belangrijkste informatie."Context & Kennis:
"In deze tekst legt mijn collega uit wat de wens is: [plak hier de tekst]. De volledige kamerbrief is als bijlage toegevoegd."(Hierbij de document-iconen om aan te geven dat een bestand wordt meegestuurd).
Deze gedetailleerde instructie geeft de AI veel meer sturing dan een simpele vraag als "Schrijf iets over deze kamerbrief."
Word een Prompt ROCKSTAR: Verfijn je prompts voor optimale resultaten
De R-O-CK (Rol, Opdracht, Context, Kennis) vormen een solide basis. Het volledige ROCKSTAR-framework voegt hier nog vier elementen aan toe om je prompts nóg krachtiger en specifieker te maken. Dit is een hulpmiddel om alle relevante aspecten te overwegen, zodat je AI-output niet alleen sneller tot stand komt, maar ook kwalitatief beter aansluit bij je verwachtingen en doelen.
S - Structuur: Hoe moet de output georganiseerd of opgebouwd zijn?
Geef duidelijke instructies over de gewenste vorm. Wil je een lijst met opsommingstekens, een vergelijkingstabel, een stappenplan, een essay met inleiding, middenstuk en slot?Voorbeeld:
"1 korte, pakkende introzin, daarna 3 bullets met concrete voordelen."
T - Toon: Welke emotionele ondertoon en schrijfstijl moet de tekst hebben?
Naast formeel/informeel, bepaalt de toon hoe de boodschap overkomt. Moet het enthousiast, kritisch, neutraal, empathisch, humoristisch of juist heel serieus zijn?Voorbeeld:
"Helder, betrokken en niet te formeel."
A - Audience (Doelgroep): Voor wie is de output bedoeld?
Wie gaat de tekst lezen of gebruiken? Experts, beginners, kinderen, potentiële klanten, collega's? De doelgroep beïnvloedt de complexiteit van de taal, de diepgang van de informatie en de gekozen voorbeelden.Voorbeeld:
"Young professionals met twijfels over ambtelijke communicatie."
R - Randvoorwaarden: Wat zijn de absolute grenzen en vereisten?
Dit is de plek voor alle overige, maar cruciale, specificaties: maximaal aantal woorden, te vermijden onderwerpen, ethische richtlijnen, vereiste aannames, of output in een specifiek bestandsformaat (bijv. JSON). Ook verplichte elementen die absoluut terug moeten komen in de tekst, vallen hieronder.Voorbeeld:
"Max 150 woorden. Gebruik geen ambtelijk jargon."
AI to the Rescue: Optimaliseer je eigen prompts
Het mooie is: AI kan je zelfs helpen om betere prompts te schrijven!
Prompt voor AI:
"Optimaliseer mijn prompt. Gebruik prompting ‘best practices’ voor ChatGPT/Gemini/Claude. Mijn huidige prompt is: [jouw prompt]."
AI-modellen kunnen je prompt analyseren en suggesties doen voor verbetering op basis van bekende best practices.
Handige tools: Canvas en eigen chatbots
Moderne AI-platformen bieden steeds meer functionaliteit om je workflow te ondersteunen:
Canvas-functie: Tools zoals de Canvas-functie (bijvoorbeeld in ChatGPT, Google Gemini of vergelijkbare platformen, of de "iteratieve" aanpak in een chatinterface) stellen je in staat om stapsgewijs aan een tekst te werken, zoals in een traditionele tekstverwerker, maar dan 'gepowered' door AI. Je kunt de AI vragen om specifieke delen aan te passen, emoji's toe te voegen, de tekst te verfijnen ("puntjes op de i"), het schrijfniveau of de lengte aan te passen, of suggesties te doen voor alternatieve formuleringen.
Je eigen chatbot bouwen: Veel platformen (ChatGPT met GPT's, Google met Gems, Claude met Projects) bieden de mogelijkheid om "custom" chatbots te configureren. Hierin kun je specifieke instructies (jouw ROCKSTAR-elementen!), kennis (documenten uploaden), en vaardigheden inbouwen om een gespecialiseerde assistent te bouwen.
Voorbeeld 1: Een chatbot die alles weet over de ROCKSTAR-methode en je helpt prompts te formuleren volgens dit framework.
Voorbeeld 2: Een copywriter-bot voor de belastingdienst, getraind met de 'Richtlijnen inclusief taalgebruik', die helpt teksten inclusiever te maken.
Denk aan gespecialiseerde assistenten zoals de GenZ Socializer, Notulen Ninja, Theo Taalniveau, Stijl Studio, Brainstormer, Jargon Josje, SEO Booster, of Persbericht Pro.
Tips & Tricks voor de slimme AI-gebruiker
Strategisch schrijven: Gebruik bestaande communicatiemodellen (zoals Betteke van Ruler's Communicatiekruispunt) als input of structuur voor je prompts.
Prompt verantwoord: AI is een hulpmiddel, geen alwetende bron. Check altijd feiten, vermijd privacygevoelige informatie in je prompts, en wees je bewust van mogelijke biases.
Sla je beste prompts op: Creëer een bibliotheek van succesvolle prompts voor hergebruik.
Experimenteer. Leer door te doen: De beste manier om vaardig te worden in prompten is door te oefenen, te reflecteren op de output, en je prompts continu te verfijnen.
Tot slot
De kwaliteit van AI-gegenereerde tekst staat of valt met de kwaliteit van de prompt. Door bewust om te gaan met de rol, opdracht, context, kennis, structuur, toon, doelgroep en randvoorwaarden – samengevat in het ROCKSTAR-framework – neem jij de controle. Zo transformeer je AI van een onvoorspelbare assistent naar een krachtige, slimme schrijfpartner die je helpt teksten te creëren die echt impact maken.
Sessie 2
Sterker aan Tafel met AI
Zaal 5 | 11.45 - 12.30 uur | Luke Andries
Kunstmatige intelligentie (AI) transformeert de manier waarop communicatieprofessionals werken, met name binnen de Rijksoverheid. Maar hoe zet je AI effectief in, niet alleen voor uitvoering, maar juist in de cruciale fases van verkenning en verdieping? Luke Andries, met 8 jaar ervaring als freelancer voor de Rijksoverheid en expert in online communicatie en AI-workshops, deelde tijdens zijn sessie "Sterker aan tafel met AI" hoe context de sleutel is tot succes.
De centrale boodschap: door AI te voeden met de juiste context, kun je de technologie inzetten om strategischer te werk te gaan, de "vraag achter de vraag" te ontleden en uiteindelijk beter onderbouwde communicatieadviezen en -plannen te ontwikkelen.
Waarom context zo cruciaal is
De effectiviteit van AI staat of valt met de context die je aanlevert. Waarom is dit zo belangrijk?
AI hoeft minder te 'raden': Zonder context moet AI aannames doen, wat vaak leidt tot generieke of irrelevante output. Met context geef je richting.
Accurater antwoord: Hoe meer relevante informatie de AI heeft, hoe preciezer en bruikbaarder het antwoord zal zijn.
Jij bepaalt welke data AI-proof is: Als professional selecteer je welke informatie geschikt en veilig is om met AI te delen.
Wat is handige context voor AI?
Om AI optimaal te ondersteunen, is het essentieel te weten welke soorten informatie als waardevolle context kunnen dienen:
Strategische plannen: Denk aan communicatiejaarplannen, contentstrategieën, en beleidsdocumenten.
Relevante documenten: Evaluaties van eerdere (campagnes), onderzoeksrapporten, en voorgaande adviezen.
Analyse van de omgeving: Stakeholderanalyses, omgevingsanalyses, en het huidige mediabeeld.
Interne organisatiekaders: De missie, visie, en kernwaarden van de organisatie.
Richtlijnen en gidsen: Huisstijlwijzers, schrijfwijzers, contentformats, en merkrichtlijnen.
AI-proof data: wat wel en wat niet?
Niet alle informatie is geschikt om zonder meer aan een AI-tool te voeden. Het is cruciaal om hier zorgvuldig mee om te gaan.
Wel AI-proof (voorbeelden): Openbare informatie, zoals die te vinden is op websites als www.communicatierijk.nl of Rijksoverheid.nl. Dit soort bronnen helpt de AI de "taal" en het referentiekader van bijvoorbeeld de Rijksoverheid te begrijpen.
Niet AI-proof (wees hier zeer voorzichtig mee!):
Gevoelige informatie: Staatsgeheimen, politiek gevoelige documenten die nog niet openbaar zijn, of strategische informatie die de concurrentiepositie kan schaden.
Persoonsgegevens: Alle informatie die herleidbaar is tot individuen, tenzij volledig geanonimiseerd en met expliciete toestemming voor dit doel (wat zelden het geval is bij input voor generieke AI-modellen).
De drie communicatiefases: focus op verkenning en verdieping
Binnen communicatiewerk onderscheiden we vaak drie fases: verkenning, verdieping en uitvoering. Hoewel AI nu vaak wordt ingezet voor de uitvoeringsfase (zoals het genereren van teksten), ligt er een groot potentieel in het gebruik van AI tijdens de eerste twee fases:
Verkenningsfase: Het helder krijgen van de daadwerkelijke communicatievraag.
Verdiepingsfase: Het analyseren van de omgeving en het toetsen van de vraag aan de bredere context van de organisatie en haar doelen.
Verkenningsfase: de intake en de vraag achter de vraag
Een communicatietraject start vaak met een ogenschijnlijk duidelijke vraag van een opdrachtgever, bijvoorbeeld:
"We willen graag een online campagne inzetten."
De uitdaging voor de communicatieprofessional is om deze initiële vraag te ontleden:
Wat is de werkelijke ‘vraag achter de vraag’?
Welk onderliggend probleem of welke behoefte probeert de opdrachtgever nu écht aan te pakken?
Tip voor de intake: Maak gebruik van bestaande hulpmiddelen en frameworks, zoals het CommunicatieKompas van de Rijksoverheid (met name de sectie over intake). Deze tools helpen je het intakegesprek te structureren, de juiste vragen te stellen, en kunnen zelf ook als contextuele input voor de AI dienen.
AI inzetten voor de intakevoorbereiding
AI kan een waardevolle rol spelen in de voorbereiding van een intakegesprek. Door een prompt te formuleren met duidelijke elementen voor Rol, Opdracht, Context, en Kennis (vergelijkbaar met het R-O-C-K principe), kan de AI helpen:
Rol: "Ik ben een communicatieadviseur bij [naam organisatie]."
Opdracht: "Een collega heeft een communicatievraag en wil een online campagne starten. Help mij de voorbereiding voor dit intakegesprek."
Context: "Zijn verzoek is als volgt: [plak hier de relevante tekst, bijvoorbeeld uit de e-mail van de collega]."
Kennis: "Gebruik als referentie de informatie van [URL van het CommunicatieKompas of interne richtlijnen voor intakegesprekken]."
Het belang van context in de output:
Zonder specifieke context: Een AI zou zich direct kunnen richten op het invullen van een campagneplan ("Hoe maken we deze campagne effectief?"). De aanpak is dan vaak servicegericht en de toon ondersteunend.
Mét specifieke context (zoals het CommunicatieKompas): De AI zal eerder starten met een analyse van de beleidscontext en de fase waarin het project zich bevindt ("Waarom is deze communicatie nodig en hoe verhoudt dit zich tot het grotere plaatje?"). De aanpak wordt analytischer, de toon meer gezaghebbend en procesgericht. Dit leidt tot een diepgaandere analyse, met aandacht voor politieke gevoeligheden, historische context en de beleidsfase.
Laat AI helpen met doorvragen:
Je kunt AI ook inzetten om de oorspronkelijke vraag van de opdrachtgever te toetsen aan specifieke contextuele documenten:
"Toets deze campagnevraag aan ons [Communicatiejaarplan/contentstrategie/beleidsplan 2025, etc.]."
Het doel hiervan is dat de AI je ondersteunt bij het formuleren van de juiste, kritische vragen of bij het voorbereiden van een gedegen checklist voor het intakegesprek.
Verfijn je prompt voor nog betere voorbereiding:
Door de "Kennis"-component van je prompt specifieker te maken, verhoog je de kwaliteit van de output. Bijvoorbeeld, door expliciet te vragen om toetsing aan specifieke documenten die je eventueel kunt uploaden naar de AI-tool:
Kennis (aangepast): "Past dit verzoek binnen onze huidige communicatieprioriteiten? Toets het aan ons Communicatiejaarplan 2025 (zie bijlage)."
Van notities naar debrief met AI-assistentie
Na het intakegesprek kan AI je efficiënt helpen om je aantekeningen te verwerken tot een complete en kritische debrief:
Rol: "Ik ben een communicatieadviseur bij [naam organisatie]."
Opdracht: "Ik heb een intakegesprek gevoerd met een opdrachtgever. Assisteer mij bij het opstellen van een volledige debrief. Wees kritisch in je analyse, geef proactief advies, en signaleer eventuele missende informatie."
Context/Kennis: "Baseer de structuur van de debrief op het stramien van het CommunicatieKompas." (Voed de AI daarnaast met jouw eigen gedetailleerde notities van het gesprek).
De overkoepelende boodschap hierbij is: maak gebruik van bestaande frameworks! Modellen zoals die van Betteke van Ruler of het CommunicatieKompas bieden structuur aan je denkproces en dienen als uitstekende, rijke context voor de AI.
Verdiepingsfase: de omgeving in kaart brengen
Na de intake is het tijd voor verdieping, wat vaak inhoudt dat de bredere omgeving geanalyseerd wordt.
Tools voor omgevingsanalyse met AI:
ChatGPT 4o: Kan een startpunt bieden, maar is (volgens de presentatie) mogelijk nog niet optimaal voor diepgaande, actuele omgevingsanalyses zonder specifieke plugins of browsing-functies.
Gemini (Google): Heeft vaak een voordeel door de directe integratie met Google Search, wat leidt tot actuelere informatie.
Perplexity AI: Functioneert als een pro-actieve zoekhulp die AI combineert met live zoekresultaten en bronvermelding.
Deep research / agentic search: Dit zijn geavanceerdere AI-methoden waarbij de AI meer autonomie krijgt om zelfstandig meerdere bronnen te raadplegen en informatie te synthetiseren.
Aanpak: Geef de AI (met een geschikte tool) de opdracht om onderzoek te doen naar een relevant maatschappelijk onderwerp, de belangrijkste stakeholders te identificeren en hierover een analyse te presenteren. Wees je hierbij altijd bewust van de specifieke mogelijkheden en beperkingen van de gekozen tool.
De cruciale check: past het project in het grotere geheel?
Een essentiële stap in de verdiepingsfase, voordat er naar uitvoering wordt overgegaan, is de vraag:
"Hoe past dit voorgestelde project of deze campagne in het grotere geheel van onze organisatie?"
Toets dit met behulp van AI aan je AI-proof gemaakte contextinformatie, zoals jaarplannen, strategische documenten, de missie en visie van de organisatie. AI kan helpen om deze documenten snel te doorzoeken op relevante verbanden, synergieën, of juist potentiële conflicten met overkoepelende organisatiedoelen.
Tot slot
Door AI strategisch in te zetten, gevoed met de juiste context en AI-proof data, kunnen communicatieprofessionals hun positie en advieskracht significant versterken. AI wordt dan meer dan een uitvoerend hulpmiddel; het wordt een waardevolle partner in de verkennings- en verdiepingsfase van communicatietrajecten. Dit stelt je in staat om scherpere analyses te maken, kritischer door te vragen en uiteindelijk beter onderbouwde en effectievere communicatiebeslissingen te nemen. De sleutel ligt in het bewust en slim aansturen van de AI met de rijke context die vaak al binnen de eigen organisatie voorhanden is.
"Voor het schrijven van beleidsstukken volgde Brandweer Gelderland-Midden een AI-training bij Luke en Eric. De praktische aanpak, met aandacht voor zowel de mogelijkheden als de risico's, gaf ons concrete handvatten. Een waardevolle investering, dankzij de interactieve aanpak en expertise van de trainers."
Peter Schut
Teammanager Advies & Ondersteuning, Brandweer Gelderland-Midden
Veelgestelde vragen